AKTİF  /  FAAL / ETKİN

AMEL

AMELNEDIR  dizini içindeki dosyalar

Bir dostum zor bir soru sordu.. bin dört yüz yıllık islam tarihinde kullanılan ve dini terim olan “salih amel” varken insanlar niçin “aktif iyilik”ten dem vurur ?

Salih demek faal olan demek mi ?

Her aktivite salih mi ki böyle söylüyorlar ?

Edilgin, kabil ve passif  olmakla iyi bir amel işlenmez mi ?

Bu sorular bile “amel-i salih” deki  “aml” kökünün ve  “slh” ekinin  faal / aktif ve iyilik terimlerinden daha kapsamlı olduğunu gösteriyor. Yani iyi bir çeviri değil aktif iyilik.. üstelik Türkçe değil.. Biz Türkler böyle “karambol” terimleri kullanmaya severiz.. belki bunların başında kendim geliyorum amma hiç olmazsa kullandıklarımı anlamaya çalışıyorum. Bu iletinin dizinindeki kontra başlıklı dosyada  karambole aldığım bir  çalışma yaptım.

Aktif sözcüğünden çok pozitif sözcüğü dahi isabetli olarak salih- iyilik kavramını  karşılayabilir fakat “salah” anlamını anlatmada fakat o bile yetersizdir. Eğer ameli aktif ile karşılamaya çalışıyorlarsa pasif olan ve aktif olmayan işlerin, etkilerin ve devinimlerin hasılı amellerin,   amel olarak  yeri, değeri ve önemi niçin göz ardı ediliyor ?

Fakat yanlışı görmek  ve yetersizi incelemek bile doğruyu görmemize ve yeterlilik yolunda ilerlememize yardım eder. Bunun için  dostumun hatırından da güç alarak konuyu analitik düzlemin gergefine yerleştirdim. Amma bu gergefte görüneni düz yazıya dökmeye  fazla AKTİF olamıyorum.. bir pasiflik, bir edilginlik, bir alışkınlık, bir tembellik  ki sormayın gitsin.. amma iyi bir konu ile değil kötü bir konu  ve günah bir  anlatım için aktif olabilirdim..  bu halime şükür etmeliyim velakin  onunla da yetinmemeli iyi konuları ve sevablı anlatımlar için aktif olmalıyım..

acaba olabilir miyim ?

İşte bizim ufkumuzu açacak aydınlık,  bu soru içinde…

İnsan öyle bir “sail” ki  hayra  SADECE kabildir fakat şerre fail olabilir.

Çünkü ayet diyor: “Mâ esabeKe min HASENETİN feminallah ve mâ esabeKe bin seyyiedin fe min nefsiK”  yani hasene ve iyilikten ne isabet etti bu Allah’dandır, seyyie ve kötülükten ne isabet etti bu da nefsindendir.

Demek insan ve beşer  iyilik ve hasene ve hayır için fail ve etkin ve aktif olamaz.. ancak kötülük, seyyie ve şerr için faildir. Ancak beşer iyiliğe kabiliyetli ve haseneye kabil ve hayır kazanmak noktasında edilgin bir “etki”si var ve aktivitesi oluyor ki bunu etkinlik olarak anlamak, yorumlamak ve tanımlamanın doğru olmadığını düşünüyorum.

“Halk-ı şerr,  şer değildir fakat kesb-i şerr, şerdir”

Bu şu demektir fail olduğumuz şerr’de bile “halık” değiliz, kâsibiz.. yani şerde bile “etkin”liğimiz ve “aktivite”miz sorunlu.. “Lâ havle ve lâ kuvvete” diyoruz.. yani  ne gücümüz ne de değiştire bilme miz var.. yani etkinliğimiz, aktivitemiz ve faaliyetimiz ister hayır da olsun ister şerr de olsun, hakiki anlamda, YARATICI değildir. Ancak mecazi anlamda insanlar bari, musavvur ve halik ismini kullanıyorlar.

Genellikle insanlar fail olmayı,  bir işin “özne”si olmak anlamında kullanıldıklarından  burada yanılıyorlar. Nesnelere ve kimselere bir hareket ve bir faaliyette özne yapmak sadece bir DİL olayıdır.. bu dile uygun olarak oluşturulan mantıksal ve matematiksel anlam ve anlatımlarla “hakikat”tan uzaklaşılabiliyor.. nitekim din ve tevhid teklif ve daveti de bundan dolayı var.. şaşıran ve sapan insanları uyarmak ve doğru yola çağırmak bunun için.

Konudan uzaklaşmadan meramıma dönersem.. SALİH AMEL denilen anlatım, etkin iyilik  teriminin anlamı ile karşılanamaz.. zaten terim olarak bile uyuşmuyor.. salih, iyilik demek değil.. amel de, etkinlik demek değil.. Basit çeviri anlatımın isabetli olmadığını gösterir.

Ancak salih amelin ne olduğu konusunda bir anlatım istiyorsanız sizi bu iletinin dizinindeki dosyalara göndereceğim.. o dosyaları VERSİYON SIRASIYLA incelerseniz.. orada daha AMEL mevzuunda  sarih bir anlatım, SALAH bahsinde daha şarih bir anlam bulacaksınız..  salih amel parça parça açılacak ve sonunda bu anlam çerçevesinde sorular  çıkaracaksınız.

Ancak bu düz yazıda  bazı noktaları belirteyim ki konu yanlış anlaşılmasın.

Ameli salih ve takva.. iki esastır.. 

iman ve ameli salih.. iki esastır.. 

velasr süretinden amel-i salih dörtlü yapı içinde tanımlanır.

Namazın teşehhüdündeki  tahiyyatın kulluktaki nâ yani  BİZ sırrı, salahatı,  nübüvvetle denk tutar. Ayrıca SALAHAT, sırat-ı müstakimdeki ni’mete erenler tanımı.. yani nebilik, sıddıkın, şühada ve salihîn dörtlüsü içindedir.

Takva  edilgin ve passif bir direniş ise;  ameli salih dahi  etgin ve aktif bir hareket  olarak görülebilir.. iman teorik bir tasavvur ve takdir olan aktivite , ameli salih pratik bir tasdik ve tatbik olan  bir aktivite olarak görülebilir ve eğer amel terimini aktivite, salah terimini de  iyilik olarak çevirebilseydik  AKTİF İYİLİK tamlaması da,  tam olarak değil bir derece olarak,  ameli salihi gösterebilirdi..  bazıları bunda bir sakınca görmüyor ki kullanıyor, ancak ben isabetli ve doğru bulmuyorum.

Oysa   amel;  hayrı da, haseneyi de, birri de, zühdü de.. daha sayamadığımız pek çok emir ve nehyi, haram ve helali gösteren şümulü ve kaplamı  bir  özne sözcüğüdür;  bu geniş kapsamlı özneye yani amele, bunun gibi  geniş içlemli  bir yüklem yani SALAHAT bağlanmış. Yani “amel-i salih” tamlaması mümkün olan en geniş ve en tümel bir teklif olmuş. Yani amel-i salihle kişiye özel ve belli bir iyilik değil her yerde her zaman herkesin işini İÇİNE  alan bir tamlama / terkib verilmiştir. Bizim bu genişliği daraltmaya ve tümeli tikelleştirmeye  hakkımız var mı ?

Aktif, pratik, aksiyon, efekt, motiv, efor, power gibi yabancı kökenli  dilimize yerleşmiş bu  terimler her ne kadar bilimsel ve tanımı olan sözcükler ise de  bizim dilimiz, dinimiz ve kültürümüz içinde bulunmadığından selametli  bir anlam çıkarma ve sahih bir anlatım yapma imkanı vermezler. Kaldı ki dilimizde ve dinimizdeki terim ve sözcüklerle dillendirme yapmak dile getirmemizi bilimselleştirecek ve kültürümüzü geliştirecek bir hareket olur. 

Amelin geniş kapsamı (şümulü), salahın derin içlemi (tazammunu) islamın ve küfrün kutupları aralığında ve şirkin ve şükrün kuturları içerisinde öylesine kuşatmış ve yayılmış ki rükûdan secdeye  kadar engin, selamdan salat kadar zengin bir içerik sunar.. ki betimlediğim  zaman içinde vakit be vakit  içine girilen ve çıkılan namaz ve salat, salaha en yakın eylem ve amel için  en külli ve en umumi salih iştir.  

AHSEN-İ TAKVİM’de yürüyen bir insan için felaha ulaştıracak salah bir amelde ancak salih bir AKIL’dan çıkar… Ancak sahih kitab, salim bir lisan ve selim bir kalb ile birleşik ise.. Ancak tahmil ve tahkimimizde bu dörtlüyü tahakkuk ettirmek kolay olmuyor. Arzu ve talebimize rağmen keşkesiz bir amel gerçekleştiremiyoruz.. ancak TERBİYE’de islah bir hedeftir, İDARE’de maslahat bir gayedir. Bu edilgin işler ve hizmetlerle de olur, etkin çalışmalar ve gayretlerle olur. Bazen edilgin olmak iyidir bazen etkin olmak iyidir.   

Hasılı imamı Şafinin irşad ettiği gibi Amel-i Salihin müntahası olan AHSEN-İ AMEL’in sünnet-i Seniyye olduğunu bilmek te bize güzel bir KISA YOL verir, imtihanı kazanmak için de iyi bir tüyodur.

Allah bizi ve sizi sözü duyan ve en iyisine uyanlardan etsin. Amin.

Sağlıcakla kalın.

Osmanziya

DUYURU

Sentaks / sözdizimsel / BEYANÎ eksikliklerim VE

semantik / anlambilimsel / MAANΠ yetersizliklerim

için düz yazıdan özür dilerim.

UYARI

Düz yazı bahane.. şemalar şahane.. yazının dizinindeki tabloları  izlediğinizde imgelemiş ve irdelemişte olacaksınız isterseniz.. böylece emellerine nail olacak ilmi AÇIKCA görmüş ve hatırınıza sail olacak iradeyi SEÇİKCE örmüş bulunacaksınız.

http://sites.google.com/site/yontembilim/

http://sites.google.com/site/insanilim

http://groups.yahoo.com/group/BAKARA/

http://groups.yahoo.com/group/oku-ikra/

http://groups.yahoo.com/group/yontem-bilim/

http://groups.yahoo.com/group/insanbilim/

www.yontembilim.com

www.insan-bilim.com