HYKMET

 

DIL dizini içindeki dosyalar

Hikmet; e?er içerikle bir ilgisi yok ise; 

mantyk, usul, dil ve ileti?imi konu edinen bir etkinliktir.

Hikmet ve san’at ile fünun ve hukuk insanyn dört temel etkinli?idir.

Ynsanyn dil ve dü?ünce faaliyeti bu etkinlikler kapsamyndaki ilim ve disiplinlerin

tasnif edilerek  bir bilimler tasnifinin yapylmasy gereksinimini ortaya çykaryr.

Her kültür ve uygarlyk seviyesinde bu tür bölümlemeler yapylarak ilmi faaliyet

disiplin altyna alynyr. Biz de burada böyle bir denemeye giri?tik.

 

Hikmet ve Felsefe,  SYSTEMATYK olarak  üç alan halinde bölümlenir.

Varlyk felsefesi ve ontoloji,

bilgi felsefesi  ve epistemoloji

ve de?er felsefesi ve aksiyomatik..

Ya da felsefe TARYHY olarak belli ba?ly felsefe ve okullary  sergilenir.

Bunlar hikmeti  içerikli bir bilgi kayna?y gören yakla?ymyn sonucudur.

 

Biz burada üçüncü bir yakla?ymy benimseyece?iz.

Bu yakla?ymda felsefe olarak bilinen içerikli hikmet de?il de

içeriksiz felsefe olan HYKMETY

anlamaya ve anlatmaya çaly?aca?yz.

 

Burada felsefenin bilgiyle ilgilenen ve dili konu edinen kysmy a?yrlyklydyr.

Bilgi Kuramy da  denilen bu kysym sistematik felsefenin üç kysmyndan birisidir.

Felsefenin kö?e ba?lary bilgi kuramyyla yo?un olarak ilgilenmi?ler.

Ya da bir  bilgi kuramy kurmu?lardyr.

Aristo, Descartes ve Kant buna örnek olarak verilebilir.

Ça?da? bilgi kuramynyn kurucusu Emanuel  Kant

teorik ve pratik aklyn tenkidi eserlerinde

mantyk ve me?ieti inceleyerek idrak ve iradeyi irdeleyerek

bilgimizin ve buyru?umuzun synyrlarynyn ele?tirisini yapmy?tyr.

Zaten son yyllardaki  felsefi çaly?malar hikmet adyna daha çok yaky?acak ?ekilde

içeri?i evren ilimleri ve insan ilimlerine byrakarak

dil ve ileti?im konularyny alan olarak seçmektedir.

 

O zaman bizim bilgi ve dili esas almamyzda  isabetsizlik yoktur.

?imdi KONU?MA VE DÜ?ÜNME eksenli olan dili analiz edelim.

 

Bilgi ve dil katmanlar ve seviyeler halindedir:

Günlük dil ya da bilgi, fenni dil veya müsbet bilgi, felsefi bilgi ve hikmet dili 

ve son ve dördüncü katman olarak dini dil ya da dini bilgi.

Bu katmanlar varsayymyndan hareketle bu iletinin dizinindeki ?emalarda

dilin anlam çerçevesini çykardym.

Bu çerçeveye göre de bir synyflama olu?tu.

Bu synyflamada da dili “kullanmaya” ya da dilin  “kullanylmasyna” göre 

alt ve üst diller yerle?tirildi.

Günlük dil ve fenni  dil, kullanylan alt diller oldu.

Hikmet ve din, kullanan üst diller oldu

Dilin sol ve sa? yanlary ortaya çykty.

Sol tarafta edebiyat, sa? tarafa hukuk yerle?tirildi.

Bunlar hakkynda uzun uzadyya açyklamalara girmeden ?u açyklamalarla yetinece?im:

 

Günlük dil, ö?renme ve e?lenme amaçly dil oldu

Fenni dil, i?letme ve i?leme aracy haline geldi.

Hikmet, anlam ve kavramy kavramaya ve anlamaya çaly?yr.

Din dili ya da dini bilgi, arama ve inanma amacynyn aracydyr.

 

En altta olan günlük dil bili?im aracydyr ve üstündeki

fenni dilden teknoloji olarak etkilenmektedir.

En üste olan dini dil bildiri?im aracydyr ve altyndaki

felsefe ve hikmet dilinden ideoloji olarak etkilenmektedir.

Böylece dini ideolojile?tirdik, felsefeyi dinle?tirdik.

Bu da çok kötü oldu… Teknolojinin ne yapty?y ise ortada…

 

Dilin etkinlikleri katmanly oldu?u gibi dilin kendisi de katmanlydyr.

Dilin yedi katmany bu diller arasynda da?ytylmy?tyr.

Nokta, çizgi, harf, kelime, kelam, kyyas ve yedinci son katman NUTUK

anlam çerçevesinde görüldü?ü gibi yerle?tirildi.

mantyk /  dü?ünme ve intak / konu?ma, lisan ve lugat olu?turur.

Nutuk çerçevede konu?ma ve dü?ünme olarak ortadaki oda?a konuldu.

Yöntembilimsel analiz HATT kademesinde bir dildir ve

felsefeye,  içeriksiz bilgi yani hikmet açysyyla bakar.

 

Dilin iki temel i?levi vardyr.

Bir konu belirtmek, bir komut yaptyrmak.

Bu soyutlama ile yanlara edebiyat ve hukuku yerle?tirdik.  

 

Dil anlam sürücü ve anlatym aygyty olarak bir etkile?im ve ileti?im aracydyr.

Bu ikisi de konu?ma ve dü?ünme ile gerçekle?tirilir.

Konu?ma ve dü?ünme de ar yani harf ve ad yani isim içeriklerine ba?lydyr.

Sonuçta DYL anlamda / manaDA, anlam DAHY ar / harf ve ad / isim uçlarynda kayb olur.

Bu uçlaryn  hakkynda konu?mak evren ve insan üzerine söylemek ve dinlemek gibi olur.

Bu uçlar hakkynda dü?ünmek güzellik, iyilik, do?ruluk ve gerçeklik okumak ve yazmak olur.

Bu uçlary sonuna kadar ayyrmak ya da eninde sonunda birle?tirmek sorunsaly üzerinde

kafa yormak etkinlik, özde?lik, özgürlük, içtenlik, yararlylyk, sonsuzluk, sorunluluk, sorumluluk zorunluluk, gereklilik  ve sair ilkeler ve kavramlar hakkynda bir söz söyleyebilmek insanyn

zihnini yorar.

 

Bykmayan da bu iki “yor” üzerinde gidi-yor iken YNSAN

hyzly bir anlam sürücüsü ve yo?un bir anlatym aygytyna ihtiyaç duyar ki

bu da yöntembilimsel analizdir.

Duyurulur.

Bu analizi ö?renmek zor görünür fakat onun ileride hyzly ve yo?un kullanyly?ynyn

kolayly?yny görenler ?imdiki ilk çaly?malaryn ve zor aly?manyn güçlü?üne katlanarak

dü?ünme / HAML ve anlama / KAZ  ve yargylama / HÜKM güçlerini artyracaklar.

Yn?a-Allah.

 

 

 

 

 

 

Sa?lycakla kalyn.

 

OSMANZYYA

 

Sentaks / sözdizimsel / BEYANÎ eksikliklerim VE

semantik / anlambilimsel / MAANΠ yetersizliklerim

için düz yazydan özür dilerim

 

NOT:

 

Varsaydyk ki  felsefe içerikten soyutlandy my hikmet olur.

Bu güne kadar yapylan içerikli hikmetler olan felsefeler

ya da bundan sonra yapylacak dü?ünmeler ve dü?ünceler ne olacak ?

Bu güne kadar günlük dil ve semavi din arasynda yer alan etkinliklerden

fenler  yani bilim ve bilimsel dü?ünce alan ve yöntemleri belirli disiplinler, insan ve evren ilimleri olarak katmanyny olu?turdu ve ba?ymsyz bir etkinlik haline geldi ve teknoloji olarak insanly?a ve uygarly?y katkyda bulunuyor.

Bu faaliyetler geçmi?te ba?ymsyz  de?il din ve felsefe kapsamynda yapylyyordu. Hikmet deyince hem bilim hem felsefe hem din anla?ylyyordu. Ça?ymyzda artyk fenlerin ba?ymsyz hale gelmesi gibi felsefenin de içeriklerini, insan ve evren ilimleri olarak, fenne byraktyktan sonra içerikten syyrylarak biçimsel bir çaly?ma alany halinde fenden ve dinden ayrylmasy ve ba?ymsyz bir alan olarak kurulmasy gerekti?ini dü?ünüyorum.

 

Konusunu mantyk, usul, dil ve ileti?im olarak seçen fen üstü bir etkinlik olarak günlük dilden ba?layarak, fenni dili ve dini dili mercek altyna alan bir etkinlik halinde  hikmet olarak  henüz olu?masa bile yakyn gelecekte te?ekkül edece?ine inanyyorum. Yçerikli felsefe hakkynda felsefe otoritelerinin söyledi?i sözlere bakarsak bunun bir kehanet olmady?y da ortada.

 

Ça?da? Filozoflardan Bertrand Russel felsefede en iyi çözümün Ma?ara Ystiaresi ile Platon’a ait oldu?unu söyler. Platon bu kuramynda bütün kavramlary Bir ve Yyi ideasyna ba?lyyordu.. Ça?da? Varolu?çu Karl Jaspers der ki: “Yunanly Hekim Hipokraty a?tyk fakat Yunanly filozof Sokrat’y a?amadyk.” Platon’un hocasy Sokrat dü?ünmenin yolunu açyyordu ve  pa?an bir toplumda Tek Tanry inancyny yaydy?y için ölüme mahkum edilen  SOKRAT Platon’u ve sonra onun talebesi Aristo’yu hazyrlamy? oldu. Aristo Organon adly ilk mantyk eseriyle dü?üncenin motoru dü?ünme mekanizmasyny saptady. Ça?da? Filozof Wittgentein “ Felsefe metafizik ve mantyktan ibarettir ve temeli mantyktyr” derken içeriksiz felsefe olan Hikmet’in de yolunu açty. Bütün bunlar ?u demektir ki iki bin yyllyk süreçte bilim ba?ymsyzly?yny tespit ve tescil ettirmi?ken felsefe içerik adyna din kar?ytly?yndan fazla bir içerik sunamady… çünkü etkinlikte bulunurken insan olarak felsefeci de dil katmanlarynyn etkisinden kurtulamaz. Filozof bir insan olarak  günlük dilden ve fenni içeri?in tesirinden ba?ymsyz ve masun kalamayaca?y gibi Teist ya da Ateist eksende din dilinden ba?ymsyz kalamaz , Do?matik ve Septik eksende dinsel bilgiden masun kalamaz. Bu dinsel yakla?ymyny, felsefi yakla?ymyndan ayyrt etmedi?imiz  takdirde  ve özellikle de  ateist açydan ve septik bazda insan ve evren ilimlerinin içeriklerini yorumlamada kendisine ba?ly kaldy?ymyz zaman felsefeye dine dü?man olmasa bile en azyndan dine kar?yt bir etkinlik olarak görebiliriz. Oysa içeriksiz felsefe olarak hikmet her türlü dine ve içerikli felsefeye e?it mesafede yargylayycy ve hakem rolünde bir araçtyr.  

 

Ba?ymsyz bir dil etkinli?i, alan ve yöntemleri belirli bir disiplin ve içerikli bilgiden ve fenden, içerikli felsefeden  syyrylmy? bir halde olan HYKMET ile din ve inanç arasynda bir sava? olmaz. Çünkü hikmetin i?i kavrama ve anlamadyr. Arama ve inanma de?ildir. Elbette insanyn ö?renme ve e?lenme gibi arama ve inanmaya da ihtiyacy vardyr. Fakat onun bu üst ihtiyacyny kar?ylayacak alan hikmet de?il dindir. Dini etkinliktir. Ynsan olarak filozof dini dil ve dini bilgisini olu?tururken özgür ve özgün olarak kuraca?y Dünya;   günlük dil, fenni dil ve hikmet gibi ayry ve ba?ymsyz bir dünyadyr. Bu dünya teist olur, ateist olur, do?matik olur, septik olur. Onun dünyasyna dünyada kimse kary?amaz. Ahret sorumlulu?u ve Yslam toplumu içinde hukuku ayrydyr. Çünkü insan yaratyly?tan özde? oldu?u gibi do?u?tan da özgürdür. Yetkinli?ini ve içtenli?ini diledi?i ve istedi?i gibi kurar.  Bu din dünyasy dil katmanlarynyn en üstüne yerle?ir ve onu dilin ötesine aramaya ve ara?tyrmaya ça?yryr. Böylece dünyayy belirleyen birkaç  ideologa ihtiyaç kalmaz ortadan kalkar. Felsefe yalancy dostundan, din gerçek dü?manyndan kurtulur. Ve öyle zaman gelir ki insanlar mü?terek akla ve mü?terek vicdana  yani hikmete uyarak ortak bir din etrafyndan birle?irken insanlar sayysynca yol, mezheb ve ideolog olu?ur. Çünkü bilgi toplumu ve hukuk devleti bu hedefi gözlüyor. Buna yol açan edebiyat olu?uyor. Dil kemalini aryyor. Yyimserim. 

 

Yöntembilimsel analiz böyle soyut ve a?kyn konularda kullanyldy?y gibi

günlük dilin ve fenni dilin somut ve nesnel konularynda dahi i?e yarar