tümcedeki önerme..

önemdeki yüklem..

yüklemdeki anlam..

anlamdaki dü?ünce..

son çözümlemede var sandy?ym.. ya da yok..

var saydy?ym ya da yok..

bir gerçeklik, bir do?ruluk, bir güzellik, bir iyilik,

bir bilgi ve bir buyruk içeriyor..

Ve ben kimli?imi ve ki?ili?imi olu?tururken bunlara ba?lanarak..
bunlara inanarak..

bunlara güvenerek dü?üncemi kuruyor

ve ya?amymy kylyyorum..

Ve bunlary yaparken iki temelim var.. zorunlu "özde?li?im" ve Zorunsuz "özgürlü?üm"

ve bu YKYSYNE dayanan dü?üm, gücüm, i?im, seçimim, yetene?im, ba?arym, onurum, gelece?im, mutlulu?um,kutlulu?um, erdemim, yetkinli?im, yetkim..

Bu YKY TEMELDEN çykan yargylarymdan bazylarynyn di?er insanlar da
ortak bir paydasy var.. var ki mü?terek bir ortam olan toplum
içinde birlikte ya?ayabiliyoruz.

 

Bu beraberlikte ortak olmayan bireysel ve özel zeminlerde yürüyen yargylarym da bulunuyor ki bu alanlarda uyum yerine uyu?mazlyk do?uyor ba?kasynyn ho?görüsü

ya da katlanmasy bulunmuyorsa.. Bazen de çaty?ma çykyyor ben diretirsem..
bazen de ayni ?ekilde ba?kalary dayatyrsa onlara sava? açyyorum.
Özgürlü?ümü korumak için.

Bazen yeniliyorum. Bazen itiraz edecek
kadar cesaretim ve umudun bulunmuyor.

?imdi ba?taki soruya geliyorum ve ?öyle kuruyorum:

Ba?lamlaryn (kaziye) tümcelerinin "yüklem"lerine göre,

ki bu halde her yüklem (haml) bir yargy (hükm) dyr, iki anlatymy var:
Ya "Ad" tümcesi olarak zaman dy?yndaki bir "eylem"i bildirir..

ya da "Eylem" tümcesi olarak zaman içindeki "durum"u belirtir.

 

Demek YÜKLEM iki türlüdür.

BYRYNCYSY kesin ve zorunlu yüklemi olan yargylar. Bu yüklemlerin
tümceleri ad tümcesi ise dyr-de?ildir eylem tümcesi ise "ir-maz"
ekleri alyr. Hepsi "var" ve "yok" (YÖK de diyebiliriz) yada "ol"
ve "olma" (öl de diyebiliriz) Bunlar içeriksiz bo? sözlerdir.

Amma "YÖK ölsün" DE-dim i Y? de?i?ir. Yçerikli bir tümce söylemi?
olurum. Ve bu deyi?ime "de?er" verselerdi.. ve ben üniversite de
hoca olsam her halde iyi "gözle" bakmazlardy. Gericili?imden ve
tutuculu?umdan ba?ka tutar yerimi byrakmazlardy. Ama ba?ka.. kar?yt
bir "de?er" verselerdi "iyi", "güzel" "do?ru" ve "gerçek"
kar?ylarlardy. Demek de?erler çift kutupludur.

YKYNCYSY kesin olmayan "olasy"ly, "olsa"ly, "olmaly"ly (bunlaryn
olumsuzunu da nazara alyn.. olamasaly.. olmasaly, olmamaly..)
yargylar.

De?er YARATI?IMDA.. deneyimimde.. BYLGYDE..
Ystek DYLEYY?YMDE.. dayatymymda.. BUYRUKTA..

Bilgide ve buyrukta ayyrt etti?im iki durum var:
Geçmi? tamamen KESYN bilgi..
Gelecek tamamen OLASI, OLSALI, OLMASALI buyruk..

Genel ve sistematik felsefeyi "VARLIK"I "bilgi" ve "de?er" olarak
ayyryr.. ben bu ayyrt etmeye itiraz etmiyorum..

 

Yani varly?yn bir yany FARK ETTY?YMYZ bilgidir

öbür yany KADR ETTY?YMYZ de?erdir..

bu ayyrym belki do?rudur.. YTYRAZ ETMYYORUM.

("do?ru" nedir ? sorusunusormazsam gerçektir.. "?u" gerçektir yanytyna kary?lyk ne kadar
gerçek diye sormazsam)

 

Amma yeni bir baky? açysy.. yeni bir ayyrym
ortaya koymak istiyorum.. varolu?.. özellikle zamanda varolu?..
zaman ve mekan kadrolaryndan çykmayan bir bulunu? için.. geçmi?
bilgi tasar-lary, "konu"larydyr.. gelecek buyruk karar-
lary, "komut"larydyr.. Biz bunlarla fark etti?imizde.. biz bunlarla
kadr etti?imizde "bilim" kuruyoruz.. "hukuk" kuruyoruz. Fen ve
San'at ve Hikmet'i in?a ediyoruz.

o zaman yargylary ?öylece ayyrabilirim:

Bilgi yargylary.. Bunlar ayyrt edilenlere ili?kin yüklemlerdir.
Buyruk yargylary.. Bunlarda de?er verdiklerimize ili?kin yüklemlerdir.
Gelece?in gücü geçmi?in dü?üne çevrildi?inde ..
Buyruklaryn dayatymlary da deneyimlerin bilgilere döner..
Birikimlerimize dayanarak yeni beklentiler türetiriz.

Böylece de "de?er" yargylary "yinelenen" BUYRUKLARIN
yargylardyr. "Di?er" yargylar da "yenilenen" BYLGYLERYN
yargylardyr. Daha pek çok özellik atanabilir ve nitelik
verilebilir.. de?er yargylary yokluk.. di?erleri varlyk içerir..
de?er yargylary bo? bir biçimdir.. di?er yargylar içerikli bir
tasarymdyr..

 

"De?er" yargylary dini yorumlaryn ve yerle?mi?
fenni kuramlaryn ÖNSEL VE ORTAK olarak saptadyklary ,

NESNEL VE TÜMEL olarak belirledikleri..

bilgi ve buyruk olarak sunduklarydyr.

 

"Di?er" yargylar ise dinlerin ve mezheplerin,
ideolojilerin ve doktrinlerin kenaryndan ve kö?esinden kaçan..
altyndan ve üstünden saçylan dü?ünceler ve görü?lerdir.. Bu
di?erleri bizi yeni de?erlere götürürler.

Bu anlatymdan daha ba?ka sonuçlara (yargylara) da varabiliriz.
Yargylar bilgiye, gerçe?e, iyiye ve güzele ili?kindir, diyebiliriz.
Yargylar ister de?er ister di?er yargylar olsun göreceldir
(izafidir) diye dü?ünebiliriz.. insanyn dili ve dü?üncesi baz
alynmy?tyr.. özetle her ?eyin ölçüsü insandyr. Ve bu ölçü
göreceldir.. ama insan ister kesin olsun ister kesin olmasyn "salt"
yargylaryn üstünde inançlarda arar.. aramasa bile farkynda olmadan
kesin yargylaryndan inançlar çykaryr. Yöntemin özde?li?ini ve ya
özgür inancyny ko?ulsuz hale getirir.. dü?üncenin yasalaryny
varly?yn kanunlaryny görür.. varly?yny dü?üncesinden ve dilinden
ibaret sayar.. benini ya da ba?kasyny tanryla?tyryr.. Tanymasa da
Tanrysyny.. farkynda da olmasa.. bildi?i, sevdi?i, saydy?y ve
tapty?y bir nesne yada kimse vardyr. Çünkü o onun amacydyr. Bize ne
kadar anlamsyz da gelse..


Size dü?ümün ve dilimin gücünü kullanarak bir dünya kurguladym
bu "dyr-yr" ekleriyle.. Bu dyrdyryma felsefede bilgi kuramcysy
empristler.. varlyk kuramcysy materyalistler.. de?er kuramcysy
realistler.. bu içi bo? biçimsel önermelerime DE?ER
vermeyeceklerdir. Fakat rasyonalistler, spritüalistler ve
idealistler de en az onlar kadar hakly, onlar kadar de?erlidirler.

Hem ne demi?tim "di?er" yargylar bu de?er yargylarynyn sa?yndan ve
solundan syvy?an yüklemler.. kapysyndan ve pecesinden syzan
yargylardyr.. Hasyly önerdiklerimi onamak zorunda de?ilsiniz.. Ama
felsefeyi edebiyattan olmaktan kurtarmak istiyorsanyz dü?üncelerimi
ele?tirmeniz gerekir.. ele?tirmiyorsanyz katyldy?ynyz görü?leri
belirtmeniz gerekecektir. Çünkü yanyldy?ymy ve ya yanda?ymy ba?ka
türlü ayyrt edemem.. ele?tiriniz ve görü?lerinizle ortak dünyamyz
daha bir düzelecek.. bilgimiz ve buyru?umuz daha bir geli?ecektir..

Belki bu anlatymym sizi dü?üncenin tözlerinin buyruk pençesinden
kurtaramaz. Bu açyklamalaryn sizi sözlerin biçiminin bilgi
peçesini syyyramaz. Belki de dilin büyüsü ve dü?üncenin gölgesinden
çykamazsynyz. Fakat inanyyorum ki ben de ve siz de, dilin ve
dü?üncenin "penceresine" saygy göstererek fakat
onun "cenderesinden" de çyktyk ca ; yorum ve çykarymlarymyz
düzelecek.. çevirim (terceme) ve evirim (tevil)lerimiz geli?ecek..
ve böylece dili ve dü?ünceyi daha sa?lam ve sa?lykly
kullanymlarymyzla daha güzel görüntüler ve gösteriler elde edece?iz
daha iyi göstergeler, görüngüler in?a edece?iz. Ve belki bir gün dil
ve dü?ünce dünyamyzyn pencere ile cenderesinin farkyny
görebiliriz..

Sa?lycakla kalyn.

Osmanziya
www.yontembilim.com