YNSANBYLYM NEDYR ?
Ynsanbilim, ne psikolojidir ne de sosyoloji..
Ynsan-bilim, ne biolojidir ne de antropoloji..
Çünkü YNSAN, bunlary kucaklayan bir etkinlik yapmaktadyr. Ynsan
bireysel ve toplumsal yanyyla kar?ylykly ileti?en, eril ve di?il
yönüyle kar?ylykly etkilenen bir bili?im ya?amaktadyr. Cami bir
varlyk olan insan zerreden hücreye, eneden zümreye ve cubbeden
kübbeye KÜRELER (bölümler) VE DAYRELER (birimler) ta?yyan olu?tur.
Çünkü onun evrensel varly?y ve küresel olu?u uluslaryn ve
kültürlerin üstünde ve ötesinde mahiyet arz eder.
Ynsan acykan, acyyan, bilen, seven, isteyen bir varlyktyr.
Ynsan a?layan, gülen, tanyyan, tanymlayan ö?renen ve dü?ünen
canlydyr.
Ynsan seven ve sayan, yararla ve çykarla güden ve güdülen us-lu
(akylly) kimsedir.
Ynsan tadan ve tutan, erillik ve di?ilikle dürten ve dürtülen uz-lu
(vicdanly) bir ki?idir.
Ynsan hakkynda ilmi, felsefi, dini, edebi daha pek çok ?ey
söylenebilir ve fakat bu onu bitiremez.
Ynsanyn var olu? ko?ullary ve kurallary çok ve çe?itlidir çünkü.
Bunun içindir ki:
Ynsanbilim ne bilimdir ne de edebiyat..
Ynsanbilim ne hikmettir ne de san'at..
Ynsan bilim ne fendir ne de hukuk..
Ynsan bilim ne ahlaktyr ne de din..
DE?YLDYR. Fakat hepsinden yararlanyr. Ynsanbilimin varly?y bu
alanlary gereksiz kylmaz. Bu alanlaryn varly?y insanbilimi ortadan
kaldyrmaz.
YNSAN böyle tek yanly olarak tanytylyp sadece bir yönüyle
tanymlanarak bitirilen bir tür de?il, her bir bireyi tek ba?yna
bir dünya olan bir alemdir ki ancak kar?yt yanlaryny toplayan ve
ters yönlerini bütünleyen bir baky?la toplu görünümü
resmedilebilir. Çünkü her bir ki?i, SADECE ruhlary bir ve ayny
olan CAN-LI bir ten sahibi "hayvan" türünün bir bireyi de?il, her
bir ferdi bir cins, bir tür, bir alem ve bir dünya olan biricik ve
tekil özgür ve ölümsüz BEN-LY bir tin sahibi "insan"dyr.
Ynsan kendinden önceki varlyk katmanlary olan cansyz, bitki ve hayvan
katmanlaryny toplady?yndan bu YA?AM (hayat) katmanlaryn ko?ullaryna
ba?ymly (örne?in beslenmek, ço?almak ve uyumak çekimlidir) bir ö?e
olmakla birlikte olu?turdu?u yeni özgür us ve özerk uz ta?yyan yeni
TANINÇ (?uur) katmanynyn dahi kurallaryna ba?ly (örne?in çaly?mak,
sözle?mek ve mesai saatine uymakla ça?rylydyr) bir üyedir. Evrenin
bir ö?esi ve toplumun bir üyesi olarak iki dünyanyn bir vatanda?y
olan insan tabiat üzerine tarihle in?a edilen ?ehrinde bir
yurtta?ydyr.
Böyle çok yanly ve yönlü dura?an olmayan bir ya?am ve kültür, ancak
bin bir estantanesi çekilerek saptanabilir, sonra elde edilen
karelerin toptan ve toplamyndan diri bir betimi, canly indirgemesi
ve devingen bir açyklamasy yapylarak anla?ylabilir.
Ynsany çeken bu "özel" foto?raf makinesi, yöntembilim dedi?im
kavramsal tasarym yapma imkany veren geometrik ve grafik bir
dia?ramdyr. Dolayysyyla webim de ve öbeklerimdeki yöntembilimsel
?emalardaki tablolar ile bin bir resmini ve kurgusunu yapty?ym
insanbilimsel anlatymlaryn her biri, özgün bir ?ema çizer ve özge
bir tablo resmeder. Bunlar hem bir eser-i san'at "gibi" edebi bir
de?er ta?yr hem de bir fikr-i hikmet "gibi" ilmi bir kyymet
yansytyr. Bu bildirimlere "gibi" diyorum çünkü dil ve dü?üncenin
gerçe?i dile getirmekte ve bilgiyi dü?e götürmekte "öykünme"den
ba?ka anlama ve anlatma aracy yoktur.
Çünkü biz "gerçek" ile "öykü" arasynda bir yerde bulunuyoruz. Uzam
ve süre çizgisi ile anlam ve amaç çizgisinin kysytlady?y paralel
postulatyny kyryncaya kadar bu düzlem aynasyny kullanmak zorundayyz.
Bu durumda, öykünün gerçe?ini görmek kadar gerçe?in öyküsünü kurmakta
"benzetme"den ba?ka seçene?imiz yoktur.
Bunun için insanbilimi yaparken bilimde ve edebiyatta aly?ageldi?imiz
formlary terk etmek zorundayyz. Çünkü klasik dedüktif ve indüktif
anlama ve anlatma tekniklerimiz yetersiz kalmakta, özde?lik ve
nedensellik içeren bilimsel ve özgürlük ve niçinsellik içeren
hukuksal kaygylarymyzy, tek yanly olarak ele almak, gözümüzü
kapamakta ve gönlümüzü karartmakta.
YÖNTEMBYLYMSEL ANLATIMDA sözdizimsel kurallar gerektiren ve
anlambilimsel ilkeler isteyen düz yazy düzeninin tümce ve ad ve
hatta harf katmanynyn altyndaki sentaktik "hatt"lary ve
semantik "hadd"leri kullanyrken ortaya konulan beyan ve maan yeni ve
özgün bir ?ekil alyr. Ynsany konu ederken, onun varolu?unu anlar ve
anlatyrken bu özgür ve özgün dil biraz daha elveri?li görünüyor. Bu
dili kullanmayy ba?lady?ynyzda bunu sizde onayacaksynyz. Bu
insanbilim öbe?inde yöntembilimin bu özgün biçimi içinde kurgulady?ym
insanbilimsel içerikleri düz yazy ile çevirmeye çaly?aca?ym. Bu düz
yazyya çevirmeler ilerledikçe ne demek istedi?imi sizde
kavrayacaksynyz.
Elbette "görme"den "kavra"yamaz, "tat"madan "tut"amazsynyz.
Bilmeden anlayamazsynyz.
Size insan gerçe?ini bilmek için yöntembilimsel görmeyi ve
insanbilimi tatmayy öneriyorum.
Sa?lycakla kalyn.
Osmanziya
18 mayys 2009
-------------
BEYAN dogru olmali ve MAAN hakikati bulmalidir
|