Slm.

?emanyn kurgulanmasy

Devlet kavramyny yöntem bilim diagramynda dörtlü açylym prensibine göre ?öylece açmamyz mümkün.  Yerle?ik insan toplulu?unun olmady?y yerde yani göçer hayat ya?amynda devletin kurulamady?y tarihi ve sosyolojik bir hakikattir. Dolaysyyla merkeze yerle?ik toplum hayatyny koyarak ili?ik kavramlary yatay ve dikey istikamette yerle?tirmek icap etmektedir. Yani yatay koordinat ekseninin sa? tarafyna evvel gelmesi gereken, hürriyet ilkesi ile seçme-seçilme hakkyny; Sol tarafa ahir gelmesi gereken e?itlik ilkesi ile koruyuculuk ve kollayycylyk görevini yerle?tirerek i?e ba?lamak gerekir, diye dü?ündüm. Dikey koordinat ekseninin üst tarafyna somut kavramlar olarak yasal temel kurumlar olan adliye-mülkiye-ilmiye-askeriye-maliye-hariciye vb  ile devlet ba?kanyny, dikey koordinat ekseninin alt tarafyna soyut kavramlar olarak hak-hukuku esas alan anayasayy ve anayasa kaynakly kurumsal mevzuaty yerle?tirmek gerekti?ini dü?ündüm.

Çapraz eksenlerin alt sa? tarafyna soyut kavramlar olarak milli irade ve kanunlary, sol tarafyna siyasi irade ve kararnameleri; üst sa? tarafyna meclis ve çaly?ma komisyonlaryny, üst sol tarafyna da hükümet-siyasi iktidary ve bakanlyklary koymayy dü?ündüm.

Ortaya çykan tabloyu-resmi a?a?ydaki ?ekilde açmaya ve okumaya çaly?tym.

Çözümleme

Devlet, belirli bir co?rafyada yani kasaba-?ehir-metropolde ya?ayan toplulu?un-halkyn(farkly dillerde konu?an, farkly dü?ünceye, inanca-dine mensup gruplar veya ayny dili konu?an,ayny dü?ünceye, inanaca-dine mensup toplulu?un) sa?lyk ve selamet içeri?inde ya?amasy, haysiyet-namus, can ve mal emniyetinin sa?lamasy, muhtemel iç ve dy? tehlikelere kar?y korunmasy ve kollanmasy için o toplulu?un temsil hakky verdi?i meclis-?ura tarafynca belirlenen yasalara göre  olu?turulan yönetim  mekanizmasydyr. Dolaysyyla devlet denince akla yasalar ve  o  yasalara göre i?leyen bir yönetim ?ekli  akla gelir.

Devlet, iki kanatly (yasamsa ve yürütme) yani iki veçheli (arka planda soyut-ruh misali yasalar ve ön planda somut-vücud  misali yönetim mekanizmasy olan canly bir varlyktyr.

Devletin kurulu?unda en temel organizasyon, Milli iradeyle yani seçimle i? ba?yna getirilen halk-millet temsilcilerinin olu?turdu?u  meclis-?ura dyr. Mecliste; ilgili komisyonlarca hürriyet ilkesi çerçevesinde hazyrlanan kanunlar karara ba?lanmakta ve siyasi iradeyi temsil eden hükümetin ve yargy iradesini temsil eden  mahkemelerin, e?itlik ilkesi çerçevesinde sa?lykly ve do?ru çaly?yp çaly?mady?y takip ve kontrol edilmektedir.

Her ne kadar devlet mekanizmasynyn arka planynda temel organizasyon meclis olsa da, meclis ön planda meclisin yetki verdi?i hükümetle halka kanunlar-kararnameler dahilinde hizmet ve destek vermektedir. Yani halkyn korunmasy ve kollanmasy, gerekli ya?am ve hizmet deste?i; olu?turulan yasal kurumlar vasytasyyla hükümet tarafyndan yapylmaktadyr. Ayny ?ekilde yargy organlary vasytasyyla yasal kurumlarda görevli devlet çaly?anlarynyn ve toplum bireylerinin kanun ve mevzuata aykyry hareket edenler yargylanmakta ve gerekli ceza verilmektedir.

Cezai  hükümlerin infazy ile de emniyet, huzur ve güven sa?lanmaktadyr.

Devlet, halkyn refahyny artyrmak (kalkynmak), sa?lykly ve dinamik bir toplum olu?turmak için, gerekli e?itim ve sa?lyk hizmeti de sunar. Maddi ve manevi kalkynma için kysa, orta ve uzun vadeli plan ve programlar yapar. Devlet kurumlarynda vazife gören sivil ve askeri personelin halka hizmette kusur etmemesi, hakka-hukuka yani vahyi esaslara riayet edilmesi devletin bekasy için oldukça önem ta?ymaktadyr. Aksi halde devlet, hür dü?ünen ve kanun ve kararnameler tahtynda halka hizmet anlayy?y ile hareket eden görevlilerin etkinli?i olan bir yapy olmaktan çykar, hür dü?ünmeyen-muhakeme yapmayan, sadece emir-kumanda ile hareket eden görevlilerin yani askeriyenin ve bürokrasinin tahakküm aracy olur. Halk ezilir. Y? zülme kadar uzanyr. Bu nedenle devlet; yönetenlerine-hükümete ba?ly olarak e?ri veya do?ru çaly?mak durumunda olan bir yapydyr, o kadar. Devlet, asla kutsanmamalydyr. Kutsal olan bir ?ey varsa o da vahyi esaslaryn yani gerçek ve mutlak ilahi emirlerin en ba?ynda gelen birey-kul hakkynyn korunmasydyr. Devlet, birey-kul hakkyny gözetti?i ölçüde me?ru i?ler yapar. Ne yazyk ki özellikle 18.yy’dan bu yana, kötü yöneticilerin keyfi idarelerine yada ideolojik  (komünist ve fa?ist ideoloji) hedeflerine göre bireylerin hakve hukuku devlete-hükümetlere kurban edilmi?, insanlyk üst üste büyük felaketler ya?amy?tyr.