MEZHEB

AKIL dizini içindeki dosyalar

S.A.

Yöntembilime ili?kin çaly?malarla elde edilecek biçimsel  aracyn ilk kullanylaca?y alan insanbilime ili?kin içerikleriyle kullanmak olacaktyr. Çünkü çok yönlü ve yanly olan insan ancak böyle geni? bir anlam sürücü ve anlatym aygytyyla  ifade edilebilir.

Bunun bir örne?i bu iletinin dizinindeki dosyalardyr.  Bu dizin içindeki biçimsel anlatymy düz yazyya dökseydim vaktim yetmezdi.. birkaç saat içinde hazyrlady?ym bu çaly?malary anlatmak için günlerce vaktim bulunmasy gerekiyordu. Bu çaly?ma için birkaç saat harcamy? olabilirim fakat onu olu?turma süreci yakla?yk altmy? yyllyk ömrüme mal olmu?tur.

Bu yüzden sadece buraya yapy?tyrdy?ym tabloyu anlatmayy deneyerek dizin içindeki tablolary  gelece?e emanet byrakmayy sürdürece?im.

Ynsanyn yürüyü?ü.. me?reb (?erebeleri)  ve meslekleri (selekeleri)  içeren bir mezheb (zehebeleri) ortaya çykaryr. Bazylary bir adamyn ko?ullary kurmasy ve kurallary kylmasy yolundaki çaly?malary izleyerek yani onun ya?adyklarna  ?ârib ve kararlaryna sâlik olarak yürüyüp giderek  onun adyna bir doktrin ve mezheb olu?tururlar.

Mesela bu gün Enistein’in kainatyn bilgilerini  nasyl tasavvur ediyorsa biz de evreni öyle telakki ediyoruz.. çünkü denklemlerle kurdu?u matemematik dünyayy ondan daha yetkin bir ?ekilde tasavvur edemiyoruz. Mesela bu gün Ymam-y Azam nasyl Kur’an’yn buyruklaryny nasyl fykh  ediyorsa bizde ona göre tefakkuh ediyoruz.

Evrene ve insana ili?kin kurulan kavanin-i ?erait ve kavaid-i ?eriat genel ve tümel ilke ve ülkülere dayaly olarak özgünlükleri  özel ki?ilere ait olmak üzere bireysel bir çaly?ma ve ba?latma ile tarihsel ki?ilikler  tarafyndan kurulmu? ve kylynmy?tyr.  Yani bilim ve hukuk, evren ve toplumla denge ve uyum sa?lamak için teessüs ve te?ekkül etmi? diri ve canly etkinliklerimizdir. Bilimsel ve hukuksal yollar ise özel yetenekler tarafyndan açylmy?tyr. Yslam dünyasy için bu i?i yapmak için Müslümanlaryn daha bir fyryn ekmek yemesi lazym… Biz  yüzyyllardyr  bu i?lerden uzakla?tyk.. Ancak yirminci yüzyylan ilk çeyre?einde  imamy Nursi’nin iman yolunda açty?y Cadde-i Kübra-yy Kur’aniye ile bilimin ve hukuka canlandyrma ve diriltme projeleri hyzla ilerleyecek..  ?imdi biz bu gün ba?kalarynyn özellikle baty medeniyetince  kurulan ve kylynan  dünyayy toptan reddetmekle ya da toptan kabul etmekle bir yere varamayyz.. çünkü onlaryn önerdikleri kararlar ve kurallaryn Kur’ana ve Yslama uyanlary oldu?u gibi uymayanlary da var. Ynsany anlatayym derken onun toplumsal boyutuna giriverdik. Konuya da?yttyk..  ba?y?layyn.

Ynsan ya?anty ve davrany?lary konu?ur.. bildi?imiz konu?ma vardyr.. kelam ile söyledi?imiz ya da kalem ile yazdy?ymyz.. fakat bunun dy?ynda tek bir söz söylemesek dahi  ya?ayyp davranarak yapyp ettiklerimizde bulunur. Bunlaryn hepsi bir konu?madyr. Bu iki tür hal ve kal konu?masy bazen birbirine uyar bazen uymaz. Ynsanlaryn ço?u, kendim dahil, konu?tuklary gibi ya?ayamazlar ki bu yüzden yazar olmaktan, bilgi vermekten, içerik sunmaktan çekinirim. Diyebilirler ki madem ya?amyyorsun neden yazyyorsun ? Haksyz da sayylmazlar.

?imdi bu durumu tablonun üst tarafynda ?öyle gösteriyorum

KONU?MA

YA?ANTI ------------------------------ DAVRANI?

Ya?anty,  bizim ki?isel olarak yapyp ettiklerimizdir.. AMELYYE yememiz içmemizdir, yatmamyzdyr kalkmamyzdyr.. yani bizim bedenimizi i?letmemiz ve  nesneleri kullanmamyz ve onlardan yararlanmamyzdyr. Bu i?leri aly?kanlyklarymyzla, adetlerimize mübtela  ve itiyatlarymyza meftun olarak yaparyz.   Bu durum sol üst kö?ede ALI?KANLIK olarak ba?lam kuruldu. “Ya?anty aly?kanlyktyr”  tümcesini  tabloda böyle ifade ediyorum.

Davrany?, bizim kamusal olarak yapyp ettiklerimizdir.. MUAMELE ba?kalaryyla olan rabyta ve münasebetlerimizdir.  Ba?kasynyn yararyna ya da kendi çykarymyza göre dostluk ve arkada?lyk kurmamyz, ba?lanty ve sözle?me yapmamyz, aly? veri? etmemiz gibi ahlaki ve hukuksal durumlar ortaya koymamyzdyr. Bu durum sa? üst kö?ede YLY?KYLER olarak davrany? ile ba?ladyk.. ne oldu ? “Davrany? ili?kidir” tümcesi kuruldu.

Elbette ben TÜMCELERY kurdumda  GERÇEKTE böyle oldu diye bir durum yok.. Hoca kalkmy? abdetsiz namaz kylmy? hocam demi?ler abdet almadyn.. ben yaptym oldu, demi?. Elbette dediklerim ele?tirilecek.. insan yapyp etmelerinin böyle ki?isel ya?anty ile kamusal davrany? ?eklide bölümlenmesini do?ru bulmayanlar çykacaktyr. Yani bu arkada?lar ki?isel ve kamusal arasy ba?ka yapyp etmeler ortaya çykaryrlarsa ve bu durumu kanytlarlarsa tasnifimi geçersiz kylabilirler.. hem kamusal hem ki?isel olabilen ara alany yukaryda KONU?MA olarak belirledik ve onu ba?lyk olarak koyduk. Bunun dy?ynda bir ba?ka ba?lyk var my ? Ben ?ahsen görmüyor ya da göremiyorum. Görenlerin göstermesini bekliyorum.

ELLERY KULLANMA… tasarruf-u ayad.. yed el demektir, ayad ellerin ço?ulu fakat benim terim listemde eller,  ayaklardan ba?ka sa?ly ve sollu göz ve kulaklary dahi içerir. Buna dilin seslenmesini ve gönlün konu?masyny dahi katabilirsiniz. Bütün yapyp etmelerimizde ya?anty ve davrany?larymyzda zahir görünen tüm etkile?im ve eylemler ellerin  i?letilmesi ve KULLANILMASIYLA olur.

Ynsanyn birde GÖNÜLDEN ÇIKARIMLARI bulunur. Ellerin kullanylmasy bir tür zikir ise bu da bir tür fikirdir. Bunu da altta ?öyle gösteririz:

TUTUM ------------------------------ GÖRÜ?

DÜ?ÜN

Tarz-y nazar ve tavr-y niyet.. sadrymyzyn iki rengi.. aklyn nazar tarzy ile kalbin niyet tavry içimizi dokuyan iplerin iki ana rengidir. Dy?ymyz nasyl damar ve sinirlerle örülü ise içimizde görü? ve tutumlarla örgülüdür.Tarz  ve Niyet manevi beynimizin ve yüre?imizin derininde.. yüzeyinde olan nazar ve tavyrlarymyzy GÖRÜ? VE TUTUM olarak söz konusu ettik.

Görü?, gözün görmesi de?il aklyn görmesidir. Göz hazyr olany görür fakat us, hazyr olmayany da görür. Geçmi?i anymsar ve gelece?i imgeler. Geçmi?in hatyrasy ve gelece?in hayali ?imdi burada olandan ayrydyr. ?imdi burada olan basar, ?imdi burada olmayany görmek basirettir. Basiretin akylly olanyna nazar, görü? diyoruz. Y?te bu nazar bir yere kadar akla güvenilerek olu?turulan bir görü?tür ama bir noktadan sonra ba?ka akyllara, ba?ka nazarlara ve ba?ka ki?ilerin akyllarynyn nazarlaryna göre  görür ki biz buna itimat / tany?kynlyk  diyoruz. Nasyl ya?anty  ve ya?anty da sergilenen iktidar, itiyada ba?ly ise görü? ve görü?te sunulan ihtiyar, itimada ba?lydyr. O zaman burada kurdu?um tümce; “Görü?, tany?kynlyktyr.”

Tutum, kalbin görmesidir. Aklyn görmesi olur da kalbin görmesi olmaz my ? Aklyn görmesi bilgi do?urursa, kalbin görmesi de sevgi yönelimi do?urur, istek üretir ve buyruk çykaryr. Biz bu nazar-y kalbin  kompleks durumuna tavyr diyoruz. Bu tutumlary dahi ilgilerle ili?kilendirdim. Tavyrlar bir sonuç ise alakalar nedendir. Ynsanyn tutumu, ilgisine göre ?ekillenir diye dü?ündüm. Bu durumda buradaki tümce: “tutum, ilgidir.”

“Ya?anty aly?kynlyktyr, davrany? ili?kidir, görü? tany?kynlyktyr ve tutum ilgidir.” Tümceleri “Su akycydyr, ya? bula?ycydyr, hava saydamdyr ve  ta? katydyr” gibi bir kesin gerçe?i belirtmese de insan bilimde bize yakla?yk bir bilgi sa?lar ve biz bunlary tarty?arak ve ele?tirerek insanyn çe?itli yanlaryny beraber ayyrt eder  ve türlü yönlerini birlikte de?erlendiririz. 

Tablonun  çerçevedeki iki döngüyü görüyor musunuz ?

Dy?taki döngü; gerilme, yorulma, gev?eme ve dinlenmeden sonra gelen gerilme dolanymydyr. Yçteki döngü; dü?ün, bak (rasat) , konu?, bekle (rabas) ’den sonra gelen dü?ün  dalanymydyr.

Tablonun ortasyndaki büyük yumurtanyn içindeki odaklar dikkatinizi  çekti mi ?

nesne KULLANIM kimse

! ! kamu YÜRÜYÜ? ki?i ! !

?erebe ÇIKARIM  seleke

Kullanymyn iki türü var; nesnenin istimali ve kimsenin istihdamy…

Çykarymyn iki çe?iti var; içme (?erebe)  durumu ve yürüme (seleke)  durumu olmak üzere iki türlü gidi?ten bahsedilir.. bu ikisi çe?itli me?reb ve meslekleri içeren mezhebler demektir.

Demek ki?inin syraty / yürüyü?ü iki türlüdür; ki?isel yany ve kamusal yany içeren bir yol.

Tablonun ortasynda bu yatay odaklardan ba?ka bir de dikey odaklar var:

ELLER

eylem

YNANÇ

--x--

--X--

--x--

YÖNTEM

yönem

GÖNÜL

Burada eller, gönül ile kar?y kar?yya getirilmi?; eylem / fiil   yönem / kasd ile bir eksen olu?turulmu? ve YNANÇ, yöntem ile bir çift te?kil ettirilmi?tir.

?imdi a?a?ydaki yalyn tablonun daha karma?yk olanlaryny akyl dizin içindeki tablolarda göreceksiniz. Daha do?rusu bu geometrik ?ema ve grafik tablo içinde görüneni çözüp okuyabileceksiniz. Bu tablo ve ?emalarda dahi geometrik biçimler ve grafik anlatymlar  fakat bunlar terim ve kavramlarla çizilmi? resimlerdir.

Yöntembilimsel analiz yapanlaryn bu resimleri ele?tirip tarty?acaklary zaman geldi?inde insanyn akly ve kalbi ile nefsi ve ruhunun röntgeni çekilecek rot geni bulunabilecektir.

Osmanziya

Sa?lycakla kalyn.

OSMANZYYA

Sentaks / sözdizimsel / BEYANÎ eksikliklerim VE

semantik / anlambilimsel / MAANΠ yetersizliklerim

için düz yazydan özür dilerim