YUNUS’TAN  LUTHER’E

 

 

         Ytalya’nyn Dante’si gibi Yunus Emre, Türk ?iirinin ve  Türk ?iir dilinin kurucusu diyebilece?imiz büyük ?air, büyük bir ozan.

         Ara?tyrmacylaryn genel kanysyna göre 13. yüzyyl ortalaryyla 14.yüzyyl ortalaryna do?ru sürdürdü ya?amyny. Nerede do?du nerede öldü bilinmiyor. Türkiye’nin birçok yerinde (Eski?ehir, Sakarya, Saryköy, Karamanly) do?du?u, ya?ady?y, ayny yerde öldü?ü ve mezarynyn da o ?ehirde oldu?u söylenir. Birçok Yunus mezary vardyr. Bu  demektir ki, halk onu kendi yüre?ine gömdü.

         Pierre Seghers ( Louis Aragon, Pablo Neruda, Rene’ Char, Poul Eluard ve Nazym Hikmet gibi büyük ?airlerin yakyn dostu, Poetes d’Aujourd’ hui “Günümüz ?airleri” yayynevinin sahibi) , YÜCE A?K adly Yunus Emre kitabynda ?unlary söyler: “Yunus’un ?iirleriyle Baty dünyasy ilk kez, 1438 ve 1458 yyllary arasynda Osmanly zindanynda yatan bir Ytalyan sayesinde kar?yla?ty. Bu Ytalyan’yn çevirilerini 16. yüzyyl ba?larynda Martin Luther, Erasmus ve Sebastian Frank kendi dillerine aktararak Avrupa’ya tanytty.

                      ?öyle bir soru akla geliyor:

         Rönesans’yn bu üç hümanistinin zihinlerine, onlary zincirlerinden kurtaran dü?üncenin ilk tohumlaryny, onlardan yüz küsur yyl önce ya?ayan bu genç Türk ?airi, bu genç Türk dervi?i mi atty acaba?

 

         YUNUS’ DAN  ?YYRLER:

 

Bir kez gönül yyktyn ise

Bu ky?dyn namaz de?il

Yetmi? iki millet dahi

Elin yüzün yumaz de?il

 

Yol oldur ki do?ru varsa

Göz oldur ki Hakky göre

Er oldur alçakta dura

Yüceden bakan göz de?il

 

Do?ru yola gittin ise

Er ete?in tuttun ise

Bir de hayyr ettin ise

Birine bindir az de?il

 

 

Nice bir besleyesin

Bu kadd ile kameti

Dü?tün dünya zevkine

Unuttun kyyameti

 

Çaly? kazan ye yedir

Yr gönül ele getir

 

 

Yol oldur ki do?ru varsa

Göz oldur ki Hakky göre

Er oldur alçakta dura

Yüceden bakan göz de?il

 

Do?ru yola gittin ise

Er ete?in tuttun ise

Bir de hayyr ettin ise

Birine bindir az de?il

 

 

Nice bir besleyesin

Bu kadd ile kameti

Dü?tün dünya zevkine

Unuttun kyyameti

 

Çaly? kazan ye yedir

Yr gönül ele getir

Üz Kâbe’den ye?rektir

 

Syrat kyldan incedir, kylyçtan keskincedir

Varyp onun üstünde evler yapasym gelir

Altynda gayya vardyr içi nar ile pürdür

Varyp o gölgelikte biraz yatasym gelir

Od’a gölgedir diye tan eylemen hocalar

Hatyrynyz ho? olsun biraz yanasym gelir

Ben günahymca yanam rahmet suyunda yunam

 

Gözüm açyp gördü?üm zindan içi,

Nefsi heva pür dolu ?eytan içi

Haps içinde ölmeyim diye aç

Temiz, murdar yedim onlardan birkaç

Nesne eksildi mi mülkünden senin

Geçti mi yok hükmüm hükmünden senin

Ryzkyny yeyip seni aç my koydum

Geçmedi mi intikamyn öldürüp

Çürütüp gözümü toprak doldurup

Kyl gibi köprü yaparsyn geç deyi

Sen seni gel tuza?ymdan seç deyi

Kyl gibi köprüden adem mi geçer

Ya dü?er ya da yanyr yahud uçar

Kullaryn köprü yapar hayyr için

 

Cennet cennet dedikleri birkaç kö?kle birkaç huri

 

Hak bir gönül verdi bana ha demeden hayran olur

Bir dem gelir ?adan olur bir dem gelir giryan olur

Bir dem varyr mescitlere yüz sürer anda yerlere

Bir dem kiliseye girer, Yncil okur ruhban olur

Bir dem gelir Ysa gibi ölmü?leri diri kylar

 

Helal kyldy ma?uka a?yk kendi kanyny

A?yk yüzünden okur sevenin kararyny

Yardan ayry olunca asylyp ölmek ye?dir

 

Ten fanidir can ölmez

Çün gitti geri gelmez

Ölür ise ten ölür

Canlar ölesi de?il

Ya?atty Hak dünyayy

Muhammed dostlu?una

Dünyaya gelen gider

 

Ylim ilim bilmektir, ilim kendin bilmektir

Sen kendini bilmezsin bu nice okumaktyr.

Okumaktan mana ne ki?i hakky bilmektir

Çün okudun bilmezsin ha bir kuru emektir

Okudum bildim deme

Çok taat kyldym deme

Eri hak bilmez isen abes yere yelmektir

Yunus Emre der hoca gerekse ver bin hacca

 

Uslu de?il delidir halka bilgiçlik satan

Nefsin Müslüman etsin var ise kerameti

Çaly?,kazan, ye, yedir, bir gönül ele getir

Yüz Kabe’den ye?rektir bir gönül ziyareti

Nefsin Müslüman eden Hak yolun do?ru varyr

 

 

Y?itin ey yarenler a?k bir güne?e benzer

A?ky olmayan gönül typky bir ta?a benzer

Ta? gönülde ne biter dilinde a?u tüter

Nice uysal söylese sözü sava?a benzer

A?ky var gönül yanar yum?anyr muma döner

Ta? gönüller kararmy? sarp katy ky?a benzer

Ol sultan kapysynda Hazretin tapusunda

A?yklaryn yyldyzy her dem Çavu?’a benzer

Geç Yunus endi?eden bu ormandan, me?eden,

 

 

Do?ruluk bekleyen dost kapysynda gümansyz ol budur ilahi devlet…

Çalab’yn, Yaradan’yn yargysyndan özge hiçbir yargydan korkmazam.

Ben gelmedim dava için benim i?im sevi içi

 

U?rular u?ru ile do?rular do?ru ile

 

Söyler dilim a?lar gözüm

Gariplere göynür özüm

Me?er ki gökte yyldyzym

Yalancy dünyaya konup göçenler

Ne söylerler ne bir haber verirler

Üzerinde türlü otlar bitenler

Ne söylerler ne bir haber verirler

Kiminin üstünde çimenler biter

Kiminin ba?ynda syra serviler

Kimi masum kimi güzel yi?itler

Ne söylerler ne bir haber verirler

 

Yunus der ki gör takdirin i?leri

Dökülmü?tür kirpikleri ka?lary

Ba?lary ucunda hece ta?lary

 

Kerem et bir beri bak, nikaby yüzden byrak

Ayyn on dördü müsün balkyry yüzde yanak

Yüzünün aryly?y bulgurla nohut gibi

Yki ka?yn ayanlyn genç aya verir sabak

Boynun geyik boynundan hiç fark eyleyemedim

Aklym ?a?yran benim, küpeli iki kulak

Yunus Hak tecellisin senin yüzünde buldu

 

Çattylar çatty ta?yny

Kurdular dü?ün a?yny

Kyz a?latma garda?yny

Gelinim, hatunum, kynan kutlolsun

 

Gitti beyler mürüveti

Binmi?ler bir arap aty

Yedikleri yoksul eti

 

A?kyn aldy benden beni bana seni gerek seni

Ben yanarym dünü gü,nü bana seni gerek seni

 

Ne varly?a sevinirim ne yoklu?a yerinirim

A?kyn ile avunurum bana seni gerek seni

 

Sufilere sohbet gerek ahilere ahret gerek

Mecnunlara Leyla gerek bana seni gerek seni

 

E?er beni öldüreler, külümyere savuralar

Topra?ym  orda ça?yra bana seni gerek seni

 

Miskin Yunus benim adym gün geçtikçe artar odum

 

Sözünü bilen ki?inin yüzünü a? ede bir söz

Sözü pi?irip diyenin i?ini sa? ede bir söz.

 

Söz ola kese sava?y, söz ola bitire ba?y

Söz ola a?ulu a?y bal ile ya? ede bir söz.

 

Sözünü iyi pi?ir sen yaramazyny ?a?yr sen

Sözü us ile dü?ür sen söyleme çocukça bir söz.

Gel ahi ey ?ehriyari sözümüzü dinle bari Ynciler dolu didary kara topra?a ede bir söz.

 

Yürü yürü yolun ile gafil olma elin ile

Pek sakyn pek dilin ile canyny da ede bir söz.

 

Yunus imdi söz yatyndan söyle sözü gayetinden

Pek sakyn o ?ah katyndan seni  yra? ede bir söz.

 

 

Erdo?an Alkan

Yunus’tan Luther’e Ça?ry

Arkada? Y.

 

 

 

 

Ki?iyler birbirlerini etkiledi?i gibi uluslar, kültürler ve medeniyetlerinde birbirlerini etkiledi?i muhakkak. Ancak adalet ve hukukta e?itlik, emek ve ekmek yani hak, fikir ve ifade özgürlü?ü gibi ülkülerin insanlyk ve uygarlyk için ortak de?erler oldu?unu.. yaratyly?tan ve do?u?tan insaf ve vicdan olarak insanyn gönlünde yer aldy?yny dü?ünüyorum. "Özgürlük ve karde?lik ile e?itlik ve emek" insanyn ruhunu ve bedenini destekleyen ve besleyen ülkülerin kar?ylykly ve kar?yt gerçekle?tiklerini, varlyklaryny çeli?ik olarak ortaya koyduklaryny sanyyorum. Özgürlük ideojileri e?emen oldu?unda e?itli?in muhalefette kaldy?yny; Ekmek ve e?itlik iktidara geldi?inde özgürlü?ün muhalefete geçti?ini ve bu kar?yt uçlaryn birbirlerini dengelediklerini kurguluyorum. Çünkü özgürlü?ü sa?layalym derken ço?unlu?un emek, ekmek ve e?itligi tehlikeye giriyor, ekme?i herkese verelim derken azynlyktaki yeteneklerin özgürlüklerini kysytlyyoruz. Hasyly ço?unlu?un ve avamyn ideolojisi sosyalist ve havasyn ve azynly?yn ideolojisi kapitalist sistemler birbirlerini dengelerler. Ama tarihin tanykly?y ile kanly bir ?ekilde.. i?te geçmi? deneyim ve birikimlerden yararlanarak bu ülküleri uyumlu bir ?ekilde ba?da?tyran yeni bir sistemi ya da yöntemi ya da yakla?ymy aramak gerekiyor. Sanyrym bizden sonraki ku?aklar bunu ba?aracaklar ve buna ili?kin geçmi?te zengin bir deneyim ve birikim toplanmy? durumda. Ancak günümüze e?emen olan, kary?yklyktan düzen ve buna ba?ly olarak e?emenlik çykaran, azynly?ynda azynly?ly güçlerin buna ne kadar izin verecekleri belli de?il...

 

 

Osmanziya