YÖNTEM BYLYM

?emanyn çevrimi

Yster FKB alanynda, ister PSL alanynda olsun yada ister din ve felsefe alanynda, ister fen ve sosyal  bilimler alanynda olsun; tümel kavramla ifade edilebilen her hangi bir konuda yapylacak en anla?ylyr tanymlama ve açyklama, geomantyk-koordinatik dü?ünme çerçevesinde uygulanan yöntem bilim vasytasyyla olmaktadyr. Yöntem bilimle, bilinen klasik mantiki dü?ünmeden farkly bir dü?ünme ile kavram veya terim açylymy olmaktadyr. Yani  farkly bir kalypla yada düzenekle tümel bir kavram veya terimle ilgili epistemik tahlil yapylmaktadyr. Ki burada söz konusu düzene?in kullanylmasynda esas alynan prensipler i?in oldukça önem arz etmektedir.

Geomantyk-koordinatik dü?ünce sisteminde kullanylan düzenek-kalyp; (4444 prensibine göre) biri kysa, di?eri uzun ( ++ ve  xX ?eklinde )  merkezleri ayny,  üst üste oturmu? koordinat eksenlerinin uçlaryna yerle?tirilmi? (düzlem geometriye göre kare, dikdörtgen, daire veya elips biçimli)  yada (uzay geometriye göre küp, prizma ve küremsi) kutucuklardan ibaret bir düzenek olup, önce bu düzene?in-?emanyn merkezindeki kutucu?a;  tümel kavramla ilgili alt kavramlar veya alt terimler aynylyk ve gayrylyk prensibine göre yerle?tirilir. Daha sonra dü?ey eksen alt uçlaryndaki  kutucuklara somutluk-zahirlik prensibine göre, dü?ey eksen üst uçlaryndaki kutucuklara soyutluk-batynlyk prensibine göre, yatay eksenin sa? ve sol  uçlaryndaki kutucuklara pozitif ve negatif, düz ve ters anlamda kar?ytlyk-zytlyk  prensibine göre,  sa? ve sol alt  taraftaki kutucuklara az ve çok, büyük veya küçük  anlamynda nisbilik-izfilik prensibine göre, sa? ve sol üst taraftaki kutucuklara nitel ve nicel, sayysal ve sözel anlamda kesinlik-bütünlük prensibine göre alt kavramlar ve terimler yerle?tirilir.

Bu ?ema sayesinde, eksik, hataly, mükerrer ifadeleri havi sayfalarca düz yazy yazmak yada eksik-fazla; do?ru-yanly? mükerrer ifadeleri havi anlatym, tanymlama veya açyklama yapylmak yerine; özde? kavram ve alt kavram zenginli?i nispetinde geni?letilebilir formule bir kavram tablosu olu?turulur. Ki böylece en öz biçimde, do?ru anlatym, tanym ve açyklama  yapylmy? olur..

Yöntem Bilim hakkynda genel tanymlama

Benim idrakime göre

Yöntembilim-metodoloji, eskilerin ilm-i usul dedikleri belirli prensipler çerçevesinde do?ru dü?ünme-do?ru tanymlama-açyklama yapmayy sa?layan bir bilim dalydyr.

Metod deyince belki ço?umuzun aklyna lisede kullandy?ymyz harita ve metod defteri gelir. Hani ?u "kareli" defterlerimiz. Yani Metod-usul-teknik kavramy ile ilgili yapaca?ymyz en basit tanymlama typky harita ve metot defterinde gördü?ümüz gibi birbirine e?it kareler ve bu kareleri olu?turan birbirini dik kesen çizgilere-koordinat eksenlerine göre yazy yazmak-?ekiller olu?turmak, hesap yapabilmektir. Yani  koordinat eksenleri üzerinde olu?turulan bir ?ema-düzenek-kalyba; belirli prensipler dahilinde bir konu ile ilgili dü?ünceyi aktarmak, tanymlamada ve açyklamada bulunmak sanatydyr, diyebiliriz.

Evet! Her bilim dalynyn zaman içinde geli?ti?i gibi, metodoloji de, zaman içinde devamly geli?erek koordinatik eksenler üzerinde bir konu ile ilgili dü?ünce serdedebilecek, tanymlama-açyklama yapabilecek seviyeye kadar gelmi? bulunmaktadyr.

Aslynda metodoloji-yöntem bilim; Aristo zamanyndan beri bilinse de (endüksiyon-tümden gelim ve dedüksiyon-tüme varym metotlarynyn kullanylmasyyla), zaman içinde matematiki ispat ve analoji-benzetme metotlarynyn da mantyk ilmi kapsamyna girmesiyle daha anlamly bir hale gelmi?, 17.yy da Descartes'in kartezyenik dü?ünce anlayy?yny ortaya koymasyyla metodolojide yeni bir sayfa açylmy?, ki açylan bu sayfa sayesinde  yep yeni ke?ifler yapylmy?tyr.  20.yy ba?larynda Einstein’nin görecelik-izafiyet prensibini ke?fetmesiyle koordinatik dü?ünce, uzay geometrisi bazynda da kullanylmy? ve günümüze gelindi?inde, bu dü?ünce çerçevesinde her alanda ve her konuda do?ru tanymlama ve açyklama yapylabilece?i kanaatine varylmy?tyr.

Bilindi?i üzere Descartes'e atfedilen GEOMETRYK yada KARTEZYNYK-KOORDYNATYK dü?ünceden hareket edilerek, nasyl ki çift kutuplu dünya küresinin yüzü (analitik düzlem bazynda) enlem ve boylam ady verilen koordinat eksenleriyle parsellenmi? ve co?rafi mekan-yer-konum ve zamanla ilgili bir takym tanymlamalar ve açyklamalar yapylmy? ise, 20. yy’da Einstein’e atfedilen GEOMETRYK dü?ünceden yada KARTEZYNYK dü?ünceden hareket edilerek de, uzay-zaman gerçekli?i (yan yana kafesler bazynda), ayny ?ekilde  koordinat eksenleriyle parsellenmi?; madde-enerji-kuvvet-ma?netik alanlar-yerçekimi, hyz ve zamanla ilgili bir takym genel tanymlamalar-açyklamalar yapylmy? bulunmaktadyr.

Benim Geomantyk diyerek daha  geni? anlam yüklemeye çaly?ty?ym söz konusu koordinatik dü?ünce konusunda 21. yy ba?ynda; yeni bir atylym daha olmu?tur. O. Ziyao?lu müstear adly (M.Bu?çam), bu atylymla koordinatik dü?üncenin uygulama alanyny daha da geni?letmi?tir. Sn.Ziyao?lu, ayny merkezden geçen geometrik- koordinatik eksenleri nazara alarak beynimizi parsellemi? ve koordinatik eksenlere oturttu?u ?emaya-kalyba-düzene?e; konuyla ilgili (hangi konuda olursa olsun) kavramlary veya terimleri; yerli yerinde yerle?tirmek suretiyle, çok kolay bir ?ekilde do?ru tanymlamalar ve açyklamalar yapma imkany sa?lamy? bulunmaktadyr.

Benim yukarydaki ifadelerimde eksik kalan hususlary tamamlamak bakymyndan Sn. Ziyao?lu’nun, konu ile ilgili  yapty?y tanymlamayy da aktaracak olursak;

-Metodoloji,  halylaryn dokunmasyndan uzayyn tasarymyna kadar, geometrik "tasarymyn" (suret'in)   kurulmasy ve kurgulanmasy prosesidir.  Yster kavramsal ister görsel olsun uzamy ve süreyi kütleyi ve hareketi ölçen ve hesaplayan aritmetik "biçimin" (?ekil'in)  produkte edilmesidir.  

-Yöntembilim,  evlerimizde ve i?yerlerimizde sürekli kullandy?ymyz ka?yt ve gazetelerlerin "levha" ve "erbaa" laryndan  tanydy?ymyz, salonlarda ve banyolarda  "karo" ve "fayans" olarak  gördü?ümüz "ANALYTYK DÜZLEM"in  lojik kullanymydyr. 

-ANALYTYK DÜZLEM,  yatay ve dü?ey eksenlerden ibaret koordinatlar yardymyyla tanymlanan bir alandyr. Bu yüzeyi olu?turan x ve y koordinatlaryyla;  süreksiz nicelik olan sayysal  aritmetik formülü,  GEOMETRYK (Hendese) e?riye (çizgiye)  çeviren yada tersine  süreksiz nicelik olan geometrik e?riyi (çizgiyi) de , ARYTMETYK (Hesab)  formüle çeviren ve bu iki yanyyla birlikte  hem ara bir durumu hem orta  bir konumu bulunan MATEMATYK bir araç ve riyazi bir gereçtir.

Kysaca, analitik düzlemi olu?turan kartezyen koordinatlara, geometriyi aritmeti?e, aritmeti?ide geometriye çeviren matematik bir araç diyebiliriz. 

-Y?te yöntembilim,  bu matematik aracy, lojik olarak  (MANTIKY) kullanmayy deneyen bir çaly?madyr.

-Bu teknik terimlere bakypta haryl gürül matematik bilinmesi gerekti?ini dü?ünmeyiniz. Nasyl mantyki konu?mak için ilm-i mantyk bilmek gerekmezse, analitik düzlemi lojik olarak kullanmak için de aritmetik  ve geometride uzman olmak gerekmez. Lise seviyesinde verilen matematik bilgisi yeterlidir.