Analitik dü?ünce üzerine...

DÜZELTYLMY?:Önce yukarydaki ?emanyn anlatymynda kullandy?ym usulden bahsedeyim: ?emada ( böyle) parantez içine aldy?ym sözcükler,  örne?in USLUB (biçem), Osmanlyca ve Türkçe ya da Yabacy dilde o TERYM’e i?aret eden kar?ylyklardyr. E?er böyle parantez içinde de?il de sadece küçük harflerle yazmy?sam, örne?in MUHTEVA Ferdiyet gibi, o KAVRAMA delalet eden ve dü?ünsel ilgisi bulunan ba?ka bir kavramy söz konusu etmi?imdir. Bu ?ema çerçevesinde düzen, ölçü ve yöntem kavramlaryndan anlady?ymy göstermeye çaly?aca?ym.  Yani bu tablo KIRMIZI harflerle yazdy?ym bu üç terimi ya da kavramyn birbiriyle ilgisini göstermek üzere yapylmy?tyr.

Ylk ele?tirim sizin ?emanyzda bir tarafa TARYF di?er tarafa TANIM yazylmy?.. sanyrym yanly?lykla oldu.. tarif ve tanym ayny anlamdadyr yani ayni kavramy ifade eden Osmanlyca ve Öz Türkçe sözcüktür. Yöntembilimsel analizde  ayny terim-kavram’yn iki kez kullanylmasy geçerli olmady?y gibi  böyle ayny kavramyn iki ayry terimle ifadesi de evleviyetle geçerli de?ildir.

Di?er taraftan siz SOMUT olan muhtevayy alt tarafa SOYUT olan mahiyeti üst tarafa yazmy?synyz. Benim ?emamda bu düzeltildi.. maddi konular zahir olarak üste, manevi konular batyn olarak alta yazylyr. Amma tabi neyin böyle neyin öyle oldu?unu belirlemek kolay de?il. Nitekim hem muhteva hem mahiyet bir kavram olar soyut nesnelerdir fakat muhtevayy içlem, mahiyetide kaplam ile ilgilendirdi?imizde sorun çözülüyor  ?öyle i tikel ve tekil ve hatta görsel ve i?itsel olan özellikler ve nitelikler demek olan MUHTEVA zahir oluyor, di?er taraftan tümel ve külli olan dü?ünsel ve dilsel özellik ve nitelik demek olan MAHYYET dahi batyn oluyor ve altta yazylyyor.

?imdi burada bunlary diyagram olarak gösterelim:

TAZAMMUN (içlem)

MUHTEVA

somut

-------------------------

soyut

MAHYYET

?UMUL (kaplam)

Burada üstte olan zahir demektir altta olan ise batyn demektir.

?imdi bu  “kaplam” ve “içlem” terimleri  mantyksal bir ayyrymdyr. Zaty aliniz elbette bunu bilirsiniz fakat alim olanyn vasfy bilinen üzerine gitmek oldu?undan ve bildiklerimizden bilmediklerimize gitmenin yolu bildiklerimizden bilinmiyen yani soru çykarmak bulundu?undan bu terimler üzerinde durmanyn yararly olaca?yny dü?ünüyorum.

Kant’yn me?hur bir sözü var: “Kavramsyz görüler kördür, görüsüz kavramlar ise bo?tur.” Bu ?u demektir görsel bir ?ey anlatacaksan son kertede bunlar KÖR bir karanly?a götürür. E?er dü?ünsel bir ?ey anlayacaksan son kertede bunlar BO? bir aydynlyk verir. Zaten bu yüzden derim hikayenin hakikatini anlamak kolay olmady?y gibi hakikati hikaye etmekte zordur.

Y?te bu zorlu?u a?mak için dü?ünce MANTIK bilimi ile disiplin altyna alynmak istenmek ve böyle günlük dile ve bilimsel anlatyma bir cadde çizilmi?tir. Böyle dili kullanan insanlar dünyalaryny esenli bir ?ekilde in?a ederek ya?amaya çaly?yyorlar, dil tarafyndan kullanyldyklarynyn farkynda olmadan. Ancak bizler sadece USUL yönünden de?il YMAN yönünden dahi destekli oldu?umuz için bu konularda rahat konu?abiliyoruz. Ve sizler (Fatma hanym ve siz de?erli abim) inancymdan emin oldu?unuz için anlatmymdan endi?e duymuyorsunuz. Ancak ben ve siz bu BO? dü?ünce evreninin  ötesine geçmek ve  KÖR dil dünyasynyn dy?yna çykmak ve ayny zamanda günlük dil ve bilimsel anlatym üstünde hikmet ve din konusunda konu?mak ve dü?ünmek için yeni bir araç olu?turmaya ve kullanmaya çaly?yyoruz. ELBETTE bu zor bir i?.. Yn?a-Allah, istidatlarymyzyn olanaklary san’atymyzla açylacak ve bu kâbil i?-te umutsuz de?iliz.

Antik felsefeden intikal eden Aristonun me?hur kainat a?acy var ki burada varlyk katmanly syralanmy?.. cansyz.. bitki.. hayvan... insan. Bunlar görünen varlyklar. Yani dünyamyz ne kadar çok türlü ve çe?itli görünürse görünsün bilim bunlary gruplar ve bölümler. Bu bölümlemenin en ba?yna VARLIK dersek; cansyz varlyk, bitki varly?y, hayvan varly?y, insan varly?y.. burada varlyk denilen TÖZ ya da KAVRAM ya da TÜMEL hepsini ?umulüne alyr yany kaplar ki bu nedenle bu ku?atan dil ve dü?ünce nesnesine TÜMEL-KAVKRAM denir. Bunu diyagramymyzla gösterirsek:

YNSAN

HAYVAN

BYTKY

CANSIZ

VARLIK

Yani en soyut terim ve en tümel kavram olarak görünen VARLIK terimi ve kavramy alta ve batyna yazyldy en somut  terim ve en  tikel-tekil kavram olan YNSAN (bu arada bizler)  üste ve zahire konuldu.

Burada “varlyk” en ?umullu yani kaplamly terim oldu, “insan” en tazammunlu  yani içlemli terim oldu. (elbette bu arada her bir katmanyn türleri ve bu türlerin KYMLYKLERY VE KY?YLYKLERY olan bireyleri oldu?unu unutmayalym)  Ve böylece Ynsan’yn MUHTEVASI ile  varlyk’yn MAHYYETY birbirinin tersi oldu.. E. Boutroux bunu ?öyle ifade eder GERÇEKLYK ve ZORUNLULUK birbirinin tersidir. Gerçeklik arttykça zorunluluk azalyr, zorunluluk arttykça gerçeklik azalyr. Buna benzer ba?ka anlatymlar yapabiliriz. Gerçekli?e  TEKLYK, zorunlulu?a BYRLYK diyebiliriz. Keza gerçekli?e somut ve maddi deriz, zorunlulu?a soyut ve manevi deriz.

Daha ba?ka DÜ?ÜNSEL benzetim ve DYLSEL adlandyrma yapabiliriz. Ve böylece ortaya bir sistem yani düzen yani nizam ortaya koyabiliriz. Örne?in benim de böyle bir sistemim var: NESNELER VE KYMSELER ya da BYÇYMLER / ?EKYLLER ve TASARIMLAR / SURETLER.. ba?kalar ba?ka adlar vermi?ler; açyklama bilimleri, anlama bilimleri.. neotik özler, neomatik özler.. yani felsefe dünyasynda o kadar çok çe?it varki..  sonra bazylary bunlary birbirine indirgemi? ve  bir tarafy sözde saymy?lar ve  biri birine GERÇEK demi? ötekini GÖRÜNTÜ saymy?… ve bu felsefede oldu?u gibi bilimdede var.. örne?in evrene ili?kin iki ayry hatta kar?yt kuram: rölativite ve kuantum…

Biri için gerçek MADDE iken öbürü için gerçek MANA’dyr.. kimi içinde bu ikisi gerçe?in iki YANIDIR… i?te bu insanyn TEVHYD synavydyr.. “gerçekten gerçek” hangisi.. sanma bu sadece bir din ve dinsizlik sorunu.. hayyr! Din içinde dahi ehl-i tarikat ve ehl-i hakikat olarak VELAYETLERYN ayrylmasy da müslümanlaryn bir TEVHYD yary?ydyr.

Y?te yöntembilimsel analizimiz bu gibi BENZETMELER’in anlamyna   bir disiplin ve düzen, anlatymyna da  bir kolaylyk ve çabukluk sa?lamaya çaly?yr. Bunda ne kadar ba?aryly olaca?ymyzy zaman gösterecek ki bizler  Bedi-üz-Zaman gibi özgün ve Kur’ani bir kökten bir kaynaklanmakta ?anlyyyz…  

“Sistem ve metot konusunda da bugüne kadar ö?rendi?imi ve anlady?ymy ?öylece ifade edebilirim;

Öncelikle diyece?im o ki; sistemi, sanki dü?ünceyi ba?layan, kalyba sokan olumsuz bir ?eymi? gibi ifade etti?in izlenimi bende olu?tu. Sistemin böylesi olumsuz bir tarafynyn oldu?u kanaatinde de?ilim.

Sistem, metodu da içine alan tümel bir kavramdyr. Bir di?er ifade ile tümel kavramlar; sistematik özeli?i haizdirler. Tümel niteli?i haiz olmayan kavramlar yani  tekil-tikel kavramlar, sistematik özellikte olmadyklaryndan açyklanmalary zordur. Bu kavramlar ancak tümel kavramlaryn unsurlary olarak açyklanabilirler.”

Diyorsunuz i?te buna kar?y, yukaryda dü?ündüklerimi size anlatabilmi?sem,

Derim ki tekil-tikel kavramlar tümel kavramlaryn unsurlary de?il. Onlary böyleymi? gibi gösteren bizim MANTIKSAL düzenimiz ve nesneleri AKLYLE?TYRME çabamyz.

Simdilik bu kadar.. sonuçta biraz saçmalyyor görünece?im ama de?il.. oLANAK  kadar öLANAK da vardyr.. öLÇÜ kadar oLÇU da var. Yani yanly? olarak sadece olanak olarak adlandyrylan YMKAN…  Fakat dil anlatymynda birini tercih ediyor. Belki ölümü görmek istedi?inden..

Özetle, düzen ölçü ile kurulur. Yöntem bu iki arasynda ili?ki kuran NYTEL VE NYCEL syralama ve sayylama yoludur.

Ya?am denilen düzeni  ölüm denilen ölçü besler. Temel Yçgüdü filmi belki böyle bir durumu anlatmaya çaly?ty.. Ölüm ya?amla desteklenir. Dünyanyn yukarysyna çykmak isteyenler hep yukarydakini (koltuktakini) öldürmeye çaly?myyor mu ? Bir ?ehri yüz defa mezaristana bo?altan ölümün bizden daha çok bir istedi?i yok mu ? O zaman ölümü reddetmek yerine ölümü kötüye kullanmak yerine iyi kullanaca?yz. Hakky de?il hevayy öldürece?iz.

Zaten Hakk ölmez.. yücedir. Yolunca  öldürülmü?se ölen heva ve kesret ba?ka yerde yüksek bir hakikat ve kevser  olarak do?ar. Yoksa soyu kesik ve beter kalyr ve biter.

Düzenin syrasy ve sayysy mantykla disipline edilir. Bilim de bununla yapylyr.  Bütün bu i?leri yaparken biz dört ?ey kullanyryz ki bunlardan biri de YÖNTEM’dir. Di?er üçü yukarydaki tablomda görünüyor. Demek system / nizam / düzen, ölçü olmady?y gibi yöntem dahi de?ildir.  Bilmem size yöntembilimsel analizle kanytlayabildim mi ?

Sa?lycakla kalyn.

OSMANZYYA

Sentaks / sözdizimsel / BEYANÎ eksikliklerim VE

semantik / anlambilimsel / MAANÎ  yetersizliklerim

için düz yazydan özür dilerim

http://sites.google.com/site/yontembilim/ - http://sites.google.com/site/yontembilim/

http://sites.google.com/site/insanilim - http://sites.google.com/site/insanilim

http://groups.yahoo.com/group/BAKARA/ - http://groups.yahoo.com/group/BAKARA/

http://groups.yahoo.com/group/oku-ikra/ - http://groups.yahoo.com/group/oku-ikra/

http://groups.yahoo.com/group/yontem-bilim/ - http://groups.yahoo.com/group/yontem-bilim/

http://groups.yahoo.com/group/insanbilim/ - http://groups.yahoo.com/group/insanbilim/

http://www.yontembilim.com/ - www.yontembilim.com

http://www.insan-bilim.com/ - www.insan-bilim.com