Sayyn ....,

Günlük dilde ve bilimsel anlatymda düz yazy (nesir) yeterli oluyor.
Fakat anlamlar felsefi dil ve dini anlatyma do?ru  indi?inde açyk ve seçiklik sorunu do?uyor. Dilin büyüsüne kapylyp dü?üncenin tuza?yna dü?üyoruz.

 

Örne?in ayny mantyksal kesinlikle hem materyalizmi  hem spritüalizmi savunabiliyoruz. Bir tarafa yaslanyp realizmi savunurken öbür tarafta idealizme dayanabiliyoruz. Ateizmi savunanlar ile Teizmi savunanlaryn kanytlary e?it de?erde olup bize bunlardan birini özgürce seçme olasyly?y hazyrlyyor. Bütün bu durumlarda dayanaklarymyzy görmede ve tercihimizi yapmada bizi günlük dilden daha yeterli bir araç gerekmektedir.

 

Y?te buna çözüm olarak yöntembilimsel analizi kullanyyor ve öneriyorum.

Hem edebiyatta bile düz yazy yeterli gelmiyor ve nesir tüm ihtiyacymyzy kar?ylamyyor ki nazym denilen ?iir dili ihdas edilmi?. Söze ritm veren ve ahenk katan dizeler ve kafiyeler anlatym renklendirilmi?. Az  sözle çok anlamlar yansytylmaya ve aktarylmaya çaly?ylmy?.

Hatta sözel alanda oldu?u gibi sayysal alanda da ba?ka ba?ka  matematikler ortaya çykmy?, hesap (aritmetik) türleri olu?mu? hendese(geometri) çe?itleri çykmy?. Örne?in grafiker anlatym yatay ve dikey koordinatlaryn tablolamasyna  dayanyr. 

 

Hasyly düz yazy,  günlük alanynyn yarysynda (nesirde) ve bilimsel anlatymyn bir kysmynda (matematiksel olmayanynda) yeterli iken bunun dy?yndaki alanlarda yeterli olmuyor ve bu alanlara has ve bir gereksinime özel diller ortaya konuluyor.

 

Analitik düzlemin "matematiksel" kullanymy bunlardan biridir.

 

Analitik düzlemin bir tür "mantyksal" kullanymy olan ve  kavramsal tasarym yapylan yöntembilimsel analizde terimlerin yatay ve dikey yazylmasy, çok örnekleri bulunan ve yaygyn kullanylan bir anlatym ?eklidir. Benim disipline etmeye çaly?ty?ym yöntembilimsel analiz ise bu i?i "metodik" bir yapyyaya çevirmeye yöneliktir.

 

Bunlary anlatmama ve  aydynlanmama vesile olan sorunuz için ayryca te?ekkür ederim.

 

Sa?lycakla kalynyz. 

 

 

 

Benim dünürlerden birisinin güzel bir fykrasy vardy.. Bir a?aya epey kalabalyk misafir gelmi? ve a?a da misafirlerine kahve söylemi? misafirler ba?lamy? sipari? vermeye.. ?ekerli, ?ekersiz, orta kahve, az ?ekerli, normal... çe?itli ki?iler çe?itli sipari? vermi?ler. Hlizmetçi getirip hepsinin kahvesini vermi?. Misafirin biri bir ara gizlice hizmetçiye sormu? karde?im sen bu kadar sipari?i nasyl aklynda tutuyorsun.. Hizmetçi demi? ki "Dayyyorum ortayy, kimse sesini çykaramyyor" :)))

 

?imdi bizim analitik düzlemin metodik kullanymy da buna benzer bir i?..

 

?imdi biz dört tür kullanym saptadyk; linguistik, matematik, mantyk ve metodik...  Bunlar içinde en özel olany ve bu nedenle en çok kuraly  bulunany ana dilimizdir yani günlük lisanymyzdyr. Hatta sadece bizim ana dilimiz yok.. ba?ka ana dillerde var. Y?te bu lisani / linguistik / dilsel kullanymyn GRAMER denilen yöntemi vardtyr. Siz buna SYSTEM dahi diyebilirsiniz. Yani söz dizim düzeni.. Fakat bu düzen son kertede bir yöntemdir. Yöntem mizany  ve kriteri kystasy ve kyyasy olan bir kullanym yoludur. Burada en bildik tanym,  mizan ve nizam ilikisidir. Y?te bu ölçü ve düzen ili?kisini ortaya koyan eylemlerde ortak bir duyu? ve dü?ünü?, mü?terek bir anlayy? ve  yakla?ym olur ki bu görü?, tutuma yöntem denilebilir. Görüyorsunuz yöntemi bile tanymlamakta zorluk çekiyoruz. Y?te böyle bir zorluk kar?ysnda yöntembilimsel analize ba? vuruyorum. Yöntem deyince en bariz ve en anla?ylan örnek,  bizim MANTIK dedi?imiz ve okullarda ö?renilen disiplindir. Y?te bu manty?yn biraz daha özel haline ve özel konusuna da USUL / metod / yöntem deniliyor.

 

?imdi analatik tüzlemin LYNGUYSTYK kullanymynda yani harflerin ve rakamlaryn diziliminde e?er bu söz dizim kalyb ve kullaryna YÖNTEM diyecek olursak bu en komplek ve en karma?yk bir MYZAN olur, USUL olur.

 

MATEMATYK kullanymda bu usul ve mantyk biraz daha kolayla?yr, yalynla?yr ve soyutla?yr. Burada kurallar azalyr fakat syradan insanyn kullanymy da giderek zorla?yr.

 

MANTIKSAL kullanymda usul / metod / yöntem bellidir: KIYAS. Kar?yla?tyrma ve mukayese yapmakta ilk kez Aristo tarafyndtan ORGANON adly eserde kurgulanan kurallar iki bin yyldyr hiç  de?i?memi?tir. Klasik mantyk denillen bu yöntemin MATEMATYK ile sayysal hale getirilmi?tir. Yani burada yöntem DÜ?ÜNSEL olarak söz konusudur. Analiz / terkib ve sentez / tahlil, deduksiyon / tümdengelim ve indüksiyon /tümevarym... 

 

Matematik ise dil ve dü?ünce arasynda orta bir yerde kalyr bu durumda.

 

i?te ?imdi ?u kavramlary analitik düzlemin METODYK KULLANIMINA ba? vurursam ?öyle bir ?ema ortaya koyabilirim:

 

 

TERKYB                        TÜMEVARIM

 

 

                  KIYAS

 

TAHLYL                        TÜMDENGELYM

 

 

?imdi bu kavramlary dördünü yani tümünü birden BYR TABLO içinde gösterdim. 

Y?te bu gösterim çe?itli ?ekillerde olabilir. Benim yukary dizdi?im ?EKLE münhasyr de?ildir.

Ancak ben bunu yerle?tirirken de kullandy?ym kystaslar vardyr.

Bu kurallar, kystaslar, mizanlar linguistik, matematik ve mantyksal kullanymdaki kaidelerden, ölçütlerden ve ölçülerden çok çok daha az olmaladyr.

Öylesine yalyn ve soyut olmaly ki genel mantyksal kurallar ve soyut matematiksel ilkeler bile ona göre somut ve özel hale gelmeli.. e?er böyle de?ilse zaten metodik kullanyma da gerek yok. Çünkü zaten mantyk ve matematikle biz i?imizi yaparyz.

 

Y?te bunun için yöntembilimsel analizi tanytmakta zorlanyyorum. Ama bu imkansyz anlamyna gelmez.

 

Sa?lycakla kalyn.